تصور کنید هنگامی که کودکی بیش نبودیم و دچار احساسات ناخوشایندی چون اندوه ، خشم ، نگرانی، یأس و دیگر عواطف نامطلوب می شدیم ، والدین و آموزگاران ما با مهارت های کنترل و مدیریت احساسات آشنا بودند و آنها را از همان کودکی به ما آموزش می دادند.

اکنون آیا ما در بزرگ سالی آرام تر، مهربان تر، شادتر، موفق تر و در یک کلمه بهتر » از آن چه اکنون هستیم ، نبودیم؟ بزرگ سالانی با روحیه ای صلح آمیز» هم با دنیا و هم با خودمان . شاید هم از حجم این همه غم و اندوه ، نامهربانی و جنگ در جهان کاسته می شد و شاید هم اکنون ما یک انسان سعادت مند » بودیم همان گونه که شایستۀ مقام انسانیت » است.

تحقق این رویاهای شیرین تنها با کمی آگاهی» والدین و آموزگاران دوران کودکی مان میسر بود وافسوس که اغلب ما این بخت را نیافتیم که از کودکی مهارت های شاد و درست زیستن را آموزش ببینیم.

آیا می خواهم برای آرام یا شاد نبودن ، متهمانی بیابم و به گردن پیشینیان بیندازم؟ نه! چرا که آنچه را می دانستند با فداکاری یاددادند . حالا اما ما بزرگ سالانی هستیم که می دانیم و می توانیم چنین مهارت هایی را به فرزندان مان آموزش بدهیم.

حالا ما می توانیم و همین می تواند بزرگ ترین سرمایه گذاری » ما برای آیندۀ آنان باشد. نه تنها برای خودشان که با آموزش دیدن می توانند در تشکیل جامعه » ای سالم تر و صلح آمیز تر نقش ایفا کنند.

اگر پدران و مادران و معلمان ما این توجیه را داشتند که چندان از این آگاهی ها نمی دانستند ما اگر کوتاهی کنیم چنین پاسخی نداریم زیرا مهارت های به زیستن » ، به راحتی قابل وصول است.

​​​​پس به دنبال متهم کردن پیشینیان نیستیم و از همین حالا سخن می گوییم. این که باید روحیه کودکان مان را جدی بگیریم » و از همین حالا به آنان بیاموزیم : آرام وشاد بودن مهم تر از هر امر دیگری است حتی درس خواندن » و البته اگر خودمان باور داشته باشیم !

پرورش کودک، تنها توجه به نیاز‌های اولیه‌ی جسمی همچون غذا، پوشاک و سرپناهی امن نیست. حتی نیاز کودکان علاوه بر این موارد به محبت و بهره‌مندی از آموزش مناسب محدود نمی‌شود. بلکه کودکان ما نیاز مهم دیگری هم دارند که شاید کمتر شناخته شده و مورد توجه قرار گرفته باشد. نیاز به شادی!

این نیاز به اندازه‌ای در روند رشد و شخصیت سازی آن‌ها مهم و تأثیرگذار است که عده‌ای از روانشناسان و فعالان حوزه کودک، از آن به عنوان حق» نام برده و آن را زیر مجموعه‌ی حقوق اصلی کودک قرار می‌دهند.

کودکان شاد از سلامت جسمی و روحی بیشتری برخوردارند. در آینده انسان‌های موفق‌تری خواهند بود. کودکانی که شادی بخشی از زندگی آن‌ها باشد، اعتماد به نفس بالاتری داشته و در مقابله با مشکلات، قدرت انعطاف پذیری و تصمیم‌گیری قوی‌تری دارند.شادی کودکان یعنی شادی نسل‌های آینده، یعنی پرورش نسلی پرانرژی و آماده برای رسیدن به موفقیت. 

۱- نظارت مشارکتی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه

۲- تبادل تجربه موفق مدیران در رابطه با شاداب سازی مدارس

۳- مطالعه در خصوص شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت

۴- استفاده از مدیریت مشارکتی که باعث خلاقیت و ابتکار می شود.

۵- برقراری روابط حسنه در مدرسه

۶- افزایش عزت نفس در کارکنان و دانش آموزان با روش های صحیح تشویق

۷- تشکیل کمیته شاداب سازی مرکب از مدیر، مربی پرورشی، دبیر ورزش، هنر، نماینده دبیران، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان

۸- برگزاری اردوهای سیاحتی و تفریحی با نظارت اولیاء

۹- بها دادن به دانش آموزان کنجکاو و پرسشگر و پرتحرک و شاداب

۱۰- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ های شاد و جذاب در مدرسه

۱۱- توجه به وضعیت بهداشت محیط مدرسه

۱۲- دادن مسئولیت به دانش آموزان

۱۳- پر بار کردن ساعات ورزش

عوامل موثربرشادی و نشاط دانش اموزان در کلاس درس حالات ظاهری معلمجّو روانی و عاطفی کلاس درس تا حدودی زیادی به وضیعت روحی و روانی معلم بستگی دارد.وقتی معلم با روحیه ی شاد و بانشاط وارد کلاس شود ،دانش اموزان از مصاحبت و در کنار او بودن لذت خواهند برد.زیرا نخستین قدم برای ایجاد شادی ونشاط در کلاس , حالات ظاهری چهره ی معلم است.مهم بودن وبزرگی ،در اخم کردن و عبوس و ترش رو بودن نیست.

معلمان عزیز برای اینکه بتوانند محیط کلاس درس را برای دانش آموزان جذاب و پر از شادی و نشاط بکنند باید چند روش و راهکار را بکار گیرند:

خانواده، اولین و بادوام‌ترین عامل تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان و زمینه‌ساز رشد جسمانی، اخلاقی، عقلانی و عاطفی‌ آنان است. فرزندان ما در خانواده رشد می‌کنند، بزرگ می‌شوند، صفات مثبت و منفی را یاد می‌گیرند و آنچه را یاد می‌گیرند به دیگران تعمیم می‌دهند، بنابراین باید محیطی را در خانواده خود فراهم کنیم تا آکنده از صفا و شادی و نشاط باشد. 

شاد بودن می‌تواند یکی از بزرگترین مبارزات ما در زندگی باشد و لازمه شاد زیستن هم، جستجوی زیبایی‌ها و خوبی‌ها است. شادی برای انسان‌ها یک ضرورت است که به زندگی معنا می بخشد و فرد را به آینده‌ای روشن، امیدوار می‌کند.

خانوادههای شادتر و ویژگی هایی دارند که عبارتند از :

ـ شکر گزار و قدردان نعمت های خدا هستند و می دانند که شکرگذاری شادمانی را به همراه دارد 

ـ تفکر مثبت دارند و از امور خود ارزیابی مثبت می کنند .

ـ خود را با دیگران مقایسه نمی کنند .

ـ قناعت کردن را در زندگی یک اصل مهم می شمارند .

ـ به عهد و پیمان خود پایبندند .

ـ از زحمات یکدیگر قدردانی می کنند و فرزندانی شاد و سلامت دارند و همسران از زندگی خود راضی هستند .

چند راه دیگر برای داشتن فرزندانی شاد:

طبیعت اطراف ما، سرشار از رنگ هایی است كه دیدن آن ها، بسته به احساس فردی، شادی و نشاط آور است و هر یك تاثیرات متفاوتی بر ذهن و روان ما دارد. 

به بیانی دیگر، رنگ ها، فرد را در شناخت بهتری از وضعیت روحی و ضمیر ناخودآگاه و محیط اطراف خود یاری می كنند. به همین علت، از تاثیر رنگ ها بر مسایل آموزشی و یادگیری نباید غافل ماند چرا كه به گفته روانشناسان محیطی، 80 درصد اطلاعات دریافت شده مغز، از راه بینایی به دست می آید. همچنین استفاده از رنگ در فضای آموزشی و كلاس های درس، سرعت یادگیری وگیرایی دانش آموزان را افزایش داده و به عنوان محرك حس بینایی، به بهبود قدرت یادگیری و ماندگاری اطلاعات كمك می كند. 

موضوعی كه "فاطمه حسن پور"عضو هیات علمی دانشكده هنر دانشگاه اهرا در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به آن اشاره كرد و گفت: اهمیت به رنگ متاسفانه در فضاهای آموزشی كشورمان به دست فراموشی سپرده شده و در ساخت مدارس، تنها به ایمنی و تعداد كلاس ها برای گنجاندن دانش آموزان بیشتر دقت می شود و به تاثیر رنگ ها بر یادگیری و شادی آوری به دانش آموزان توجهی نمی شود. 

به گفته وی، در مدارس و فضاهای آموزشی ما، متخصصان هنری و روانشناسی جایگاهی ندارند و كمتر به مسایل روحی روانی توجه می شود. حال آن كه با راهنمایی و مشاوره و استفاده از تجارب آنان می توان فضای آموزش و پرورش را به گونه ای طراحی كرد كه شاهد اثربخشی رنگ ها در افزایش راندمان آموزشی باشیم. 

از جمله اساتید روانشناسی محییط "مارجری تیلور"بود كه معتقد است هرچقدر محیط مهیاتر و بهتر باشد یادگیری را بیشتر و بهینه می كند. "ام وینستون آگن"دیگر روانشناس هم به بحث رنگ ها و بافت ها پرداخته و بیان می كند كه رنگ هایی كه گرم هستند بر افراد تاثیر دارند و می تواند آنان را به محیط آموزشی جذب و فضای خوشایندی برای آنان ایجاد كند. 

این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابر این مطالعات، عنوان می شود كه وقتی در كلاس درس رنگ استفاده می شود آن محیط از حالت كسلی و سادگی خارج شده و به محیطی زنده، پویا و روشن و هیجان انگیز تبدیل می شود و كودكان هم در این محیط آموزشی متحول می شوند. 

كودكان با توجه به رنگ اجسام احساسات متفاوتی نسبت به آن ها دارند. بی شك طراحی داخلی كلاس های درس باید به گونه ای باشد كه بتواند در دانش آموزان احساس خوبی ایجاد كرده و آنها را تشویق كند تا با شور و اشتیاق بیشتری در آن فضا به سر ببرند. 
 

وجود حالات و معنوی در فرد می‌تواند سبب افزایش روابط اجتماعی‌اش شود و داشتن روابط اجتماعی یکی از عوامل کلیدی تعیین‌کننده شادکامی افراد است.

یکی دیگر از راه‌های اثرگذاری بر شادی فرد معنادارتر شدن زندگی است که خود سبب کاهش میزان افسردگی شده و رفتار افراد را در مواجهه با ریسک تغییر می‌دهد. معنادارتر بودن زندگی از انسان فردی شادتر می‌سازد. به عنوان مثال برخی از آموزه‌های دینی از جمله تاکید بر مهرورزی برای افراد، سبب افزایش عمق مفهوم زندگی شده و مشخصاً انجام هر کار مهربانانه برای یک نفر دیگر، شادی فرد مهربان را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، فعالیت‌های نوع‌دوستانه و کارهای داوطلبانه سبب تقویت مفهوم زندگی برای افراد شده و سبب شادتر شدن آنها می‌شود. وجود اعتقادات دینی با کمک به حل مشکلات و بازگشت مجدد افراد به زندگی اجتماعی، سبب ایجاد جلوه‌ای اجتماعی و مقبول‌تر در افکار و رفتار افراد می‌شود. دین می‌تواند منابع توسعه و پیشرفت افراد در دیدگاهی گسترده‌تر بوده و سبب شناسایی کامل‌تری از ظرفیت‌های افراد شود. گرایش‌های درونی دینی در بسیاری جهات رابطه ثابت‌شده مثبت با میزان رضایتمندی شخص از زندگی دارد و می‌تواند سبب داشتن روحیه بهتر، خودکنترلی بالاتر، عملکرد شخصیتی بهتر، اعتماد به نفس بالاتر و اهداف مشخص‌تر در زندگی باشد. بنابراین باید در مدارس ما جلوه‌های ملایم، معتدل و شاد از دین باید آموزش داده شود و در معرض دید دانش آموزان قرار گیرد. معنویات و حالات به عنوان رویکردی امیدبخش برای ادامه زندگی و دین به عنوان راهکاری جهت رسیدن به شادی و آرامش دقیق‌تر تعریف شود تا شاهد کاهش سطح اعتقادات درونی افراد نبوده و از این طریق به صورت غیرمستقیم بتوان کشوری شادتر را تجربه کرد.

ورزش مجموعه فعالیتهای بدنی وامور جسمانی است که باعث سلامتی ونشاط می‌شود. عمده‌ترین ثمره پرداختن به ورزش دست‌یابی به سلامت جسمانی وروانی است.

  درتامین سلامت و تندرستی منظور کردن ورزش وفعالیتهای جسمانی به عنوان یک ضرورت دربرنامه‌های روزمره از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ورزش صبحگاهی در شروع فعالیت آموزشی مدارس می تواند عامل مهمی درایجاد نشاط وشادابی وتامین سلامت جسم وروح دانش‌آموزان باشد. این برنامه با توجه به ویژگیهای خاص دانش آموزان در ۳ بخش گرم‌کردن، پیاده کردن هدف وبازگشت به حالت اولیه طراحی می‌شود. انجام این برنامه درابتدا با افزایش تدریجی ضربان قلب توام است که به آستانه تحریک برای افزایش استقامت عمومی می رسد وسرانجام به حالت اولیه بر می گردد. اجرای ورزش صبحگاهی به طور منظم وروزانه می تواند نقش بسیار مهمی درکسب آمادگی جسمانی، روانی ونشاط وشادابی دانش آموزان داشته باشد. انجام چند حرکت ساده ومنظم آن هم درچند دقیقه بدن را در مقابل عوارض جسمی زیادی مصون می دارد. یک برنامه ورزشی مناسب چگونگی تناوب وتکرار تمرینات، شدت تمرینات و در نهایت مدت زمان اجرای تمرینات را در بر می گیرد.

دولت برای حفظ شادابی و روحیه معلمان می تواند نسبت به موارد زیر اقدام نماید: 

- داشتن برنامه راهبردی برای شناسایی، گزینش و تربیت معلم از میان دانش آموزان نخبه و دارای شرایط

- ترغیب و تشویق معلمان فعال و زحمتکش و برنامه ریزی برای شادابی و نشاط بیشتر معلم

- توجه به وضعیت معیشتی و امور مالی معلمان

- اصلاح و کیفیت بخشی به فضاهای آموزشی

- برنامه ریزی برای ارتقاء شان و منزلت معلمی

- نوسازی نظام آموزشی کشور مبتنی بر نشاط و کرامت معلمان

- ارتقا سطح علمی، اعتقادی و اخلاقی معلمان

- افزایش امکانات رفاهی برای معلمان

- تقویت برنامه های ورزشی و تفریحی و فرهنگی

- توجه ویژه به بهداشت روانی و سلامتی جسمانی معلمان.

سازمان بسیج فرهنگیان به عنوان یک نهاد فرهنگی مرتبط با بخش تعلیم و تربیت، در حوزه های زیر می تواند در زمینه افزایش روحیه نشاط معلمان موثر باشد:

- تجلیل از معلمان برتر در مسابقات و مقاطع مختلف

- برگزاری اردوهای زیارتی سیاحتی

- تقویت معنویت و روحیه جهادی و انقلابی در معلمان

-بکارگیری بیشتر، معلمان در کانون ها و پایگاه ها بسیج

- برگزاری مسابقات ورزشی، هنری، مهارتی، علمی و .

- برگزاری سلسله کارگاه ها و نشست های بصیرت افزایی و توانمند سازی معلمان

- شناسایی آسیب ها، تهدیدها و مشکلات آموزش و پرورش و کمک جهت رفع آنها

دنیای جدید، عصر تنوع و انتخاب‌های بی‌شمار نامیده شده است، لازم است در مدارس به این موضوعات توجه جدی و اساسی شود. یکی از مشکلاتی مدارس ایران، وجود نداشتن جذابیت و تنوع و وجود جبر در انتخاب‌های از پیش تعیین شده، دارد، به عنوان مثال دانش‌آموزان ممند در یک کلاس مشخص که از قبل توسط برنامه‌ریزان تعیین شده است، حضور و ادامه تحصیل دهند و یا درخصوص انتخاب کلاس، دانش‌آموزان نقشی نداشته و همیشه آنها توسط مربیان مدرسه تعیین می‌شود.

در اکثر مدارس ایران به لحاظ فیزیکی فضاها خسته کننده، امکانات محدود و رنگ‌آمیزی‌ها تیره وکسل کننده است که در هر فرد احساس افسردگی و ددگی ایجاد می‌کند. 

کمبود فضاهای سبز در مدارس بر ایجاد بی‌علاقگی دانش‌آموزان به مدرسه نقش پر رنگی داشته است و این موضوع در مورد مدارس دخترانه بیشتر به چشم می‌خورد.

با توجه به این که در مباحث روانشناسی اجتماعی، سلامت روانی و احساس خوشبختی و شادی از مهمترین شاخص‌های توسعه یافتگی‌های یک کشور محسوب می‌شوند، لازم است در ایجاد آن برای شهروندان ایرانی تلاش شود که به نظر می‌رسد مدارس با توجه به نقش آموزشی خود می‌توانند در این خصوص نقش پر رنگی داشته باشند.

مدرسه ای شاد و پر جاذبه در گرو وجود معلمان بانشاط و شادی دانش آموزان در فضای مدرسه است. کودکان و نوجوانان در دوره ای از زندگی هستند که به لحاظ روانی به فعالیت و نشاط گرایش دارند. لذا نفس فعالیت و حرکت نیز می تواند عامل شادی و انبساط خاطر باشد. معلم آهنگ فضا و جو کلاس درس را تنظیم می کند، چنانچه قرار باشد روح دانش آموزان پرورش و رشد یابد، باید این روند از روح معلم آغاز گردد.

به اعتقاد کارشناسان و صاحب نظران حوزه تعلیم و تربیت عوامل پیرشدن روحیه معلمان عبارتند از:

۱-معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان

۲-توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان

۳-برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.

۴-ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.

۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات

۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف

۷- برگزاری جنگ شادی خانوادگی در مدرسه

۸- برگزاری مسابقات ورزشی، تفریحی، فرهنگی، هنری و علمی بین دانش آموزان

۹- آموزش مهارت های زندگی (خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس)

۱۰- برگزاری نمایشگاه آثار دانش آموزان

۱۱- برگزاری برنامه های صبحگاهی بانشاط و پربار همراه با موسیقی و ورزش

۱۲- کمک جهت رفع مشکلات دانش آموزان

۱۳- ایجاد تفکر مثبت نگری در دانش آموزان

۱۴- ارائه مفاهیم و ظرایف دینی به شیوه های جذاب

۱۵- روی آوردن به روش های سنتی و پرورشی در محیط مدرسه و اجرای یک برنامه جدید در هر روز یا هفته در زمانی مشخص در حدود ۱۰ دقیقه که زنگ استراحت پیشنهاد می شود.